-
1 vita
vīta, ae, f. ( aus *vīvita zu vivo), das Leben, I) eig. u. übtr.: a) eig.: in vita esse, leben, Cic.: discedere a vita, cedere e u. ex vita od. bl. vitā, excedere e vita od. bl. vitā, Cic.: abire e vita, Cic.: abire vitā, Vell.: vitam ponere, sein Leben lassen, Cic.: vitam amittere, Cic.: vitam profundere pro alqo, Cic.: perducere vitam ad annum centesimum, Cic.: si vita suppetet, wenn ich das Leben haben werde, Cic.: vitā frui, Cic.: vitā vivere, vitam vivere, leben, Plaut.: vitam tutam vivere, Cic.: vitam miserrimam degere, Cic.: vitam agere, s. agono. II, B, 1, β (Bd. 1. S. 265): vitam colere, s. 2. colono. II, 2, a (Bd. 1. S. 1279): vitam tolerare, s. tolero: vitam transire (zubringen), Sall. u. Sen. (u. so sine adversario vitam, Sen.): vitam silentio transigere, Vulg.: vitam trahere (hinschleppen), Verg., Plin. u.a.: in vita manere, Cic.: vitam alci adimere, Cic., od. auferre, Cic., od. alqm vitā privare, Cic., od. expellere, Cic.: eādem manu sibi vitam exhaurire, quā etc., Cic.: vitam suspendio amittere, Gell.: alci vitam dare (schenken), Sen.: vitam producere (verlängern), Nep., Ggstz. abrumpere, Verg.: vitā defungi, Sen., Curt. u. Gell. vitam finire, s. fīniono. I, B, 3, a: deûm vitam accipere, Verg.: in mea vita, in meinem ganzen Leben, Cic.: in vita, in meinem od. seinem (ganzen) Leben, Cic. u. Hor. (s. Fritzsche Hor. sat. 2, 8, 4). – Plur., plures vitae, Quint.: vitae volantum, Verg.: serpit per omnium vitas amicitia, Cic. – b) übtr., v. Bäumen u. Gewächsen, das Leben = die Dauer, Fortdauer, vita arborum quarundam immensa credi potest, Plin. 16, 234: brevissima vita est punicis, fico, malis, Plin. 16, 241: castanea, quae plantis seritur, ita aegra est, ut biennio de eius vita saepe dubitetur, Pallad. 12, 7, 17. – II) meton.: 1) das Leben, die Lebensart, Lebensweise, der Lebensberuf, Lebenswandel, rustica, Cic.: cui in opere vita erat, Ter. – vita hominis ex ante factis spectatur, Cornif. rhet.: hanc orationem usus, vita, mores, civitas ipsa respuit, Cic.: ego bonam vitam tibi hodie feci (hab' verschafft), Plaut.: deorum vitam apti sumus, ein wahres Götterleben wird's, Ter. – Plur., inspicere tamquam in speculum in vitas omnium, Ter. adelph. 415. – 2) das Leben = der Lebenslauf, die Lebensbeschreibung, als Gegenstand der Darstellung, die Biographie, vitae excellentium imperatorum od. virorum, Nep.: vitae resque gestae clarorum hominum, Gell.: vitae scriptores, seine Lebensbeschreiber, Biographen, Lampr.: librum de vita alcis edere, Plin. ep. – 3) das Lebensglück, paene illusi vitam filiae, Ter. Andr. 822. – 4) das Leben, zur Bezeichnung einer sehr geliebten od. teueren Person, Aeschinus, nostra omnium vita, Ter.: dah. als ein Liebkosungswort, mea vita! mein Leben! Plaut. u. Cic. – 5) die Seele, der Schatten, in der Unterwelt, tenues sine corpore vitae, Verg. Aen. 6, 292. – 6) der Lebensunterhalt, die Nahrung, reperire sibi vitam, Plaut.: de vita mea, Plaut. – 7) die lebenden Menschen, die Welt (wie das griech. βίος), verum falsumne sit, non vita decreverit, Plin. 8, 48; vgl. Plin. 28. § 6 u. 35 118. Tibull. 2, 1, 37. Mart. 8, 3, 20. – / arch. veita, Corp. inscr. Lat. 1, 1009 u.ö.; vulg. bita, Corp. inscr. Lat. 10, 1741; arch. Genet. vitai, Lucr. 1, 415 u.a. Corp. inscr. Lat. 1, 1202.
-
2 vita
vīta, ae, f. ( aus *vīvita zu vivo), das Leben, I) eig. u. übtr.: a) eig.: in vita esse, leben, Cic.: discedere a vita, cedere e u. ex vita od. bl. vitā, excedere e vita od. bl. vitā, Cic.: abire e vita, Cic.: abire vitā, Vell.: vitam ponere, sein Leben lassen, Cic.: vitam amittere, Cic.: vitam profundere pro alqo, Cic.: perducere vitam ad annum centesimum, Cic.: si vita suppetet, wenn ich das Leben haben werde, Cic.: vitā frui, Cic.: vitā vivere, vitam vivere, leben, Plaut.: vitam tutam vivere, Cic.: vitam miserrimam degere, Cic.: vitam agere, s. ago no. II, B, 1, β (Bd. 1. S. 265): vitam colere, s. colo no. II, 2, a (Bd. 1. S. 1279): vitam tolerare, s. tolero: vitam transire (zubringen), Sall. u. Sen. (u. so sine adversario vitam, Sen.): vitam silentio transigere, Vulg.: vitam trahere (hinschleppen), Verg., Plin. u.a.: in vita manere, Cic.: vitam alci adimere, Cic., od. auferre, Cic., od. alqm vitā privare, Cic., od. expellere, Cic.: eādem manu sibi vitam exhaurire, quā etc., Cic.: vitam suspendio amittere, Gell.: alci vitam dare (schenken), Sen.: vitam producere (verlängern), Nep., Ggstz. abrumpere, Verg.: vitā defungi, Sen., Curt. u. Gell. vitam finire, s. finio no. I, B, 3, a: deûm vitam accipere, Verg.: in mea vita, in meinem ganzen Leben, Cic.: in vita, in meinem od. seinem (ganzen) Leben, Cic. u. Hor. (s. Fritzsche Hor. sat. 2, 8, 4). – Plur., plures vitae,————Quint.: vitae volantum, Verg.: serpit per omnium vitas amicitia, Cic. – b) übtr., v. Bäumen u. Gewächsen, das Leben = die Dauer, Fortdauer, vita arborum quarundam immensa credi potest, Plin. 16, 234: brevissima vita est punicis, fico, malis, Plin. 16, 241: castanea, quae plantis seritur, ita aegra est, ut biennio de eius vita saepe dubitetur, Pallad. 12, 7, 17. – II) meton.: 1) das Leben, die Lebensart, Lebensweise, der Lebensberuf, Lebenswandel, rustica, Cic.: cui in opere vita erat, Ter. – vita hominis ex ante factis spectatur, Cornif. rhet.: hanc orationem usus, vita, mores, civitas ipsa respuit, Cic.: ego bonam vitam tibi hodie feci (hab' verschafft), Plaut.: deorum vitam apti sumus, ein wahres Götterleben wird's, Ter. – Plur., inspicere tamquam in speculum in vitas omnium, Ter. adelph. 415. – 2) das Leben = der Lebenslauf, die Lebensbeschreibung, als Gegenstand der Darstellung, die Biographie, vitae excellentium imperatorum od. virorum, Nep.: vitae resque gestae clarorum hominum, Gell.: vitae scriptores, seine Lebensbeschreiber, Biographen, Lampr.: librum de vita alcis edere, Plin. ep. – 3) das Lebensglück, paene illusi vitam filiae, Ter. Andr. 822. – 4) das Leben, zur Bezeichnung einer sehr geliebten od. teueren Person, Aeschinus, nostra omnium vita, Ter.: dah. als ein Liebkosungswort, mea vita! mein Leben! Plaut. u. Cic. – 5) die Seele, der Schatten, in der Unterwelt,————tenues sine corpore vitae, Verg. Aen. 6, 292. – 6) der Lebensunterhalt, die Nahrung, reperire sibi vitam, Plaut.: de vita mea, Plaut. – 7) die lebenden Menschen, die Welt (wie das griech. βίος), verum falsumne sit, non vita decreverit, Plin. 8, 48; vgl. Plin. 28. § 6 u. 35 118. Tibull. 2, 1, 37. Mart. 8, 3, 20. – ⇒ arch. veita, Corp. inscr. Lat. 1, 1009 u.ö.; vulg. bita, Corp. inscr. Lat. 10, 1741; arch. Genet. vitai, Lucr. 1, 415 u.a. Corp. inscr. Lat. 1, 1202. -
3 vita
I vīta, ae f. [ vivo ]1) жизнь (v. misero longa (est), relīci brevis PS)potestas vitae necisque in aliquem Cs, Sl — власть над чьей-л. жизнью и смертьюin meā vitā C — за всю мою жизнь, пока живуvitam honeste agere C — жить честноvitam pro aliquo profundere C — отдать жизнь за кого-л.alicui vitam adimere (auferre) или aliquem vitā privare (expellere) C — лишить кого-л. жизниa vitā discedere или (e) vitā (ex)cedere (abire), de vitā decedere, vitam ponere C etc. — расстаться с жизнью, скончаться2) образ жизни, быт (vitā rustica C)alicui concedere quicquam de vitā suā Pl — уступить кому-л. кое-что из своей пищи4) жизнь, жизнеописание ( vitae excellentium virorum Nep)5) живущие, человеческий род, человечество, людиv. desuēvit quernā glande pellere famem Tib — (по мере своего развития) люди перестали утолять голод дубовыми желудямиde hac re v. communis non dubitavit C — в этом никто не сомневался6)v. или v. mea! Pl, C, Prp ласк. — жизнь моя!II vītā imper. к vito -
4 Дожить
- vivere (ad summam senectutem; ad centesimum annum);• мы дожили до того, что... - vivi pervenimus, ut...
• дожить до ста лет - perducere vitam ad annum centesimum;
• если бы я смог дожить до этого дня! - utinam eum diem videam!
-
5 perduco
perdūco, ĕre, duxi, ductum - tr. - [st2]1 [-] conduire jusqu'au bout, mener à destination, conduire jusqu'à, conduire, mener jusqu'à, transporter, mener, conduire. [st2]2 [-] mener, tirer (une ligne); tracer (un mur, des fortifications). [st2]3 [-] étendre jusqu'à, prolonger, continuer, faire durer. [st2]4 [-] amener, livrer, procurer (une femme). [st2]5 [-] amener par la persuasion, séduire, gagner, corrompre; amener à, pousser à. [st2]6 [-] enduire, recouvrir, parfumer entièrement, oindre complètement, imprégner; effacer, rayer. [st2]7 [-] Arn. boire, absorber. - perducere aliquem ad Caesarem, Cic.: amener qqn à César. - perducere rem ad exitum, Cic.: mener une chose à terme, terminer une chose. - huc Tertia illa perducta per dolum ab Rhodio tibicine, Cic. Verr. 2: là, Tertia la bien connue, enlevée par ruse à un joueur de flûte Rhodien. - a lacu Lemano ad montem Juram milia passuum XVIIII murum perducit, Caes. B. G. 1, 8: du lac Léman jusqu'au mont Jura, il fit tracer un mur de dix-neuf mille pas de longueur. - eos ad se pollicitationibus perduxerant, Caes. BG. 6, 11: ils les avaient attirés à eux par des promesses. - ille rem eo perduxit ut... Nep.: il aboutit à un tel succès que... - perducere aetatem ad centesimum annum, Cic. Sen. 17: prolonger son existence jusqu'à cent ans. - perducere aliquem ad perniciem, Varr. R. R. 2, 3: mener qqn à sa perte. - si aliquid perduxerit, Dig. 29, 1, 20: s'il a fait quelque rature. - perducere nomen in testamento, Dig.: rayer un nom d'un testament.* * *perdūco, ĕre, duxi, ductum - tr. - [st2]1 [-] conduire jusqu'au bout, mener à destination, conduire jusqu'à, conduire, mener jusqu'à, transporter, mener, conduire. [st2]2 [-] mener, tirer (une ligne); tracer (un mur, des fortifications). [st2]3 [-] étendre jusqu'à, prolonger, continuer, faire durer. [st2]4 [-] amener, livrer, procurer (une femme). [st2]5 [-] amener par la persuasion, séduire, gagner, corrompre; amener à, pousser à. [st2]6 [-] enduire, recouvrir, parfumer entièrement, oindre complètement, imprégner; effacer, rayer. [st2]7 [-] Arn. boire, absorber. - perducere aliquem ad Caesarem, Cic.: amener qqn à César. - perducere rem ad exitum, Cic.: mener une chose à terme, terminer une chose. - huc Tertia illa perducta per dolum ab Rhodio tibicine, Cic. Verr. 2: là, Tertia la bien connue, enlevée par ruse à un joueur de flûte Rhodien. - a lacu Lemano ad montem Juram milia passuum XVIIII murum perducit, Caes. B. G. 1, 8: du lac Léman jusqu'au mont Jura, il fit tracer un mur de dix-neuf mille pas de longueur. - eos ad se pollicitationibus perduxerant, Caes. BG. 6, 11: ils les avaient attirés à eux par des promesses. - ille rem eo perduxit ut... Nep.: il aboutit à un tel succès que... - perducere aetatem ad centesimum annum, Cic. Sen. 17: prolonger son existence jusqu'à cent ans. - perducere aliquem ad perniciem, Varr. R. R. 2, 3: mener qqn à sa perte. - si aliquid perduxerit, Dig. 29, 1, 20: s'il a fait quelque rature. - perducere nomen in testamento, Dig.: rayer un nom d'un testament.* * *Perduco, perducis, penult. prod. perduxi, perductum, perducere. Cic. Mener jusques à la fin.\Ad centesimum annum vitam perduxit. Cicero. Il vescut cent ans.\Perducere ad aliud iudicium. Cic. Mener par devant autres juges.\Perducere ad exitum, culmen, vel summum. Cic. Accomplir et achever quelque chose.\Virtus in se perfecta, et ad summum perducta natura. Cic. Conduicte et advancee ou menee le plus hault qu'elle peult aller.\Nequis perduci vt vera haec credas mea dicta. Plaut. On ne te scauroit mettre en teste que, On ne te scauroit induire à croire, etc.\Perducere aliquem ad, vel in suam sententiam. Cic. Mener à son opinion.\Perducere aliquem ad mendacium. Cic. Faire tant qu'il mente.\Perducere in discrimen. Cic. Mener, ou mettre en danger.\Dum perducerem eo rem, vt dignum aliquid et Consulatu meo, et vestra expectatione efficerem. Plancus ad Ciceronem. Je menasse jusques là que, etc.\Oppugnatio ad mediam rursus noctem perducta est. Liu. L'assault continua et dura jusques à la minuict.\In serum perducere aliquid. Liu. Continuer jusques au soir.\Noctes perducere. Propert. Passer les nuicts.\Cuius artis gloria in eam magnitudinem perducta, vt etc. Plin. Fut eslevee si haulte que, etc.\Perducere fossas, vel murum in altitudinem pedum quindecim. Caesar. Les enfonser et creuser, ou Approfondir de quinze pieds de hault.\Perducere aquam ex aliquo loco. Plin. iunior. Faire venir de bien loing par tuyaulx.